Wasze wpisy
Dom Esterki, którego nie było
Autor wpisu:
Kamil Karski
Data publikacji: 24.06.2013
Okres historyczny: Barok XVII w.
Na rzeszowskim Rynku baczne oko każdego obserwatora wychwyci pewną charakterystyczną kamienicę, znajdującą się na skraju wschodniej pierzei placu. Okazały budynek jest jednym z najstarszych domów znajdujących się w okolicy, ale dlaczego nazywa się go Domem słynnej Żydówki - Esterki?
Jest to pierwszy punkt na naszej trasie. Historię zaczniemy na rzeszowskim rynku. To właśnie tutaj znajduje się kamienica, zwana niegdyś Domem Esterki. Esterka - postać na wpół legendarna, według kronik Jana Kadłubka była ukochaną króla Kazimierza III. Monarcha, oprócz przydomku Wielki, zwany bywał często „królem Żydów i chłopów”, głównie ze względu na przychylność wobec osiedlających się w Królestwie Polskim żydowskich handlarzy. Oprócz swojej dobroci, zasłynął również licznymi lokacjami miejskimi, w tym również Rzeszowa. Może stąd pochodzi tradycja lokowania posiadłości królewskich kochanek w innych miastach, założonych przez Kazimierza? Wielka polityka już jest - król z dworem, miłość i konwenans także - łatwo sobie bowiem wyobrazić jakie wielkie zgorszenie musiał budzić romans króla-katolika z pochodzącą z kupieckiej rodziny Żydówką.
Wielka miłość...
A co z historią kamienicy - Domu Esterki, znajdującego się pod numerem Rynek 15? Trudno powiedzieć, aby Esterka kiedykolwiek posiadała w Rzeszowie ową kamienicę, mało tego, czy w ogóle w mieście była? Romans opisany przez Kadłubka osadzony był na kanwie XIV wieku, podczas, gdy pierwsze wzmianki o osiedleniu się społeczności żydowskiej przypadają na drugą połowę XVI wieku, a więc o około 200 lat później. Sama kamienica, choć jedna z najstarszych w rzeszowskim Rynku, pochodzi z jeszcze późniejszego czasu. W 1617 roku, wybudował ją rzeszowski kupiec Marcin "Gaidzik" Gaida.
Skąd więc ta nieścisłość? Być może, jak sugeruje rzeszowski regionalista (resovianista) Marek Czarnota, nazwanie jednej z okazalszych kamienic od imienia Esterki było ukłonem w stronę historii i opowiadań? To właśnie Esterka dla wielu Żydów była uosobieniem kobiety, która dzięki swej urodzie i inteligencji zdobyła dla swojego narodu liczne przywileje, poprawiające ich byt.
Być może właśnie dlatego, kiedyś, dokładnie nie wiadomo kiedy zaczęto nazywać jedną z rzeszowskich kamienic Domem Esterki?
Źródło:
Marek Czarnota - Rzeszowskie ulice i okolice, Rzeszów 2001 Franciszek Kotula, Tamten Rzeszów, Rzeszów 1998 Feliks Kiryk (red.), Dzieje Miasta Rzeszowa, t. I - III zakładka: Historia Rzeszowa, portal: http://www.mmrzeszow.pl/ hasło: Rzeszów, portal: http://www.sztetl.org.pl/ Portal informacyjny UM Rzeszowa, www.rzeszow.pl Gazeta Wyborcza Rzeszów
Podziel się:
Komentarze (0):
